Maganda, Türk Dil Kurumu sözlüğünde: Görgüsüz, kaba, anlayışsız, terbiyesiz ve uyumsuz kimse olarak açıklanıyor. Vandal ise şu şekilde açıklanmış: Eski kültür ve sanat anıtlarını yakıp yıkan, bunların değerini bilmeyen kimse veya topluluk.

Bu tanımlamalar eşliğinde yakın çevremden başlayarak söyleyebilirim ki, okumanın, yazmanın, entelektüel birikim peşinde olanların horlandığı, dışlandığı bir görünüm hâkim. Vandallık, magandalık ise her yeri sarmış durumda. Bunlar yıllar yılı özendirildi, hatta ödüllendirildi.

Ülkemizde maganda deyince hemen akla “etrafa rastgele ateş açarak” insanları öldürenler geliyor. Toplumda bu tür ölümlere karşı ciddi bir tepki ge¬lişmiş bulunmaktadır. Ancak bütün bu tepkilere ve deneyimlere rağmen, ders alınmamakta ve tam tersine maganda kurşunuyla ölenlerin sayısı her geçen gün artmaktadır. Gerek görsel gerekse yazılı basında; düğünlerde, şenliklerde, maç sonrası coşkularda uluorta ateş eden silahlı magandalar görüntüsü, toplumsal açıdan hoş bir intiba değil.

Sadece havaya rastgele ateş açmak, trafikte makas atmak, kavga etmekle sınırlı değil, magandalık ve vandallık. Yüksek sesle müzik dinlemek, çevreyi kirletmek, birine zorla kendini fikrini kabul ettirmeye çalışmak, tarihi eserlere ve doğaya zarar vermek gibi aklınıza gelecek tüm zorbalıkları içerisine almaktadır. Bu durumların sıradan görülmeye başlanması ise hayra alamet bir durum değil.

Başka insanların hayatını önemsemeyen ‘’maganda ve vandalların’’ davranışları toplumu tedirgin ediyor. Toplumu ‘’magandalardan ve vandallardan’’ kurtaramazsak, bütün istenmedik durumlar artarak devam edecektir. Televizyon başta olmak üzere diğer iletişim araçları evdeki tehlike olmamalıdır. ‘’Magandalık ve vandallığı’’ özendirici yayınlar yapılması engellenmelidir.

Racon kesmenin, kaba kuvvet kullanmanın, silahın, insan öldürmenin “güçlülük”  ve ‘’itibarlı’’ sayıldığı bir ortamı topluma kabul ettirmek isteyenler olabilir. Ama şunu da unutmayalım ki saygı, medeniyet, hoşgörü, nezaket Anadolu topraklarının mayasındadır.

Okumayan, araştırmayan, çabalamayan, ‘’magandaların ve vandalların’’ kabul gördüğü bir toplum olmamalıyız. Buna izin verilmemelidir. Onun için hukuk ve eğitim sistemi gözden geçirilmeli. Bu konuda yapılabilecek olan önleyici ve caydırıcı olan cezalar getirilmelidir. Özellikle insanların davranışını değiştirmede en önemli rolü üstlenen eğitim sistemi, gerekli tedbiri almaz ise her tedbir pansuman hükmünde kalır.

  5 Eylül 2019