?žEREFLİKO?‡HİSAR İL?‡ESİNİN TARIMSAL YAPISI VE GELİ?žTİRME POTANSİYELİ

16 Ocak 2013,?11:55

KONUK YAZAR

???????

????????????????????????????????????????????????????????????????????? Prof.Dr. Hasan BAYDAR
?????????????????????????????????????????????? Süleyman Demirel ?œniversitesi ?–?Ÿretim ?œyesi

??????? Tarım, ilçemizin sosyo-ekonomik yapısını ?Ÿekillendiren en önemli sektördür. ?–yleyse ilçemiz tarımının mevcut tarımsal yapısının (envanterinin) çıkartılması, verimlili?Ÿe, kaliteye ve karlılı?Ÿa etki eden faktörlerin tespit edilmesi, temel sorunların belirlenmesi ve bu perspektifler do?Ÿrultusunda gelece?Ÿe dönük planlar, stratejiler ve projeler geli?Ÿtirilmesi gerekmektedir.
??????? Aksi halde günübirlik tarımsal politikalar uygulanarak kalıcı ve sürdürülebilir bir geli?Ÿme veya ilerleme sa?Ÿlanamaz. Bir bakıma hastalı?Ÿın ne oldu?Ÿunu te?Ÿhis etmeden hastayı tedavi etmeye çalı?Ÿmak gibi beyhude çırpını?Ÿlardan öteye gidilemez.
??????? Evet, ilk önce, ilçemizi tarımının durumunu gözler önüne serecek do?Ÿru bir SWOT analizine (güçlü yönler, zayıf yönler, fırsatlar ve tehditler) ihtiyaç vardır. İlçemiz tarımının en güçlü yönünün tarımsal üretim yapılabilecek geni?Ÿ ve verimli tarım arazilerine ve birçok ürünün ekonomik olarak yeti?Ÿtirilmesine uygun bir ekolojiye sahip olması, en zayıf yönünün tarım arazilerinin büyük ço?Ÿunlu?Ÿunda sulama olanakları olmadı?Ÿından kuru tarımın yaygın ve nadas alanlarının geni?Ÿ olması, en önemli fırsatının co?Ÿrafi konumu nedeniyle bütün bölgelere e?Ÿit uzaklıkta yer alması ve tarım arazilerinin potansiyel sulama olana?Ÿının olması, en önemli tehdit yönünün ise kırsal nüfusun azalması, tarım arazilerinin küçülmesi ve parçalanması ile i?Ÿgücü ve üretim maliyetlerinin yükselmesidir.
??????? Ayrıca dünyadaki global geli?Ÿmelerin ülkesel ve bölgesel düzeylerdeki olası yansımaları da SWOT analizleri yapılırken göz önünde bulundurulmalıdır. ?–rne?Ÿin dünyada nüfus ve refah artı?Ÿına ba?Ÿlı olarak tarım sektörünün gittikçe önem kazanması, tarımsal destekler ve sübvansiyonlar ile dı?Ÿ yatırımların artı?Ÿ göstermesi, tükenen fosil yakıtlarına alternatif olarak tarımsal yenilenebilir enerji yakıtlarına (biyodizel ve biyoetanol gibi) yöneli?Ÿ, güçlü yönler ve fırsatlar hanesine yazılabilir. ?–te yandan dünyadaki küresel iklim de?Ÿi?Ÿikliklerine ba?Ÿlı olarak artı?Ÿ gösteren kuraklık, dolu, sel gibi do?Ÿal afetler ile sava?Ÿ ve terörün neden oldu?Ÿu karga?Ÿa ve belirsizlik ortamında dünya piyasalarındaki kırılganlıklar ve ekonomik krizler zayıf yönler ve tehditler arasında yer alabilir.
??????? SWOT analizleri hazırlanırken mutlaka sektörü temsil eden bütün kesimlerin ve payda?Ÿların (üniversiteler, odalar, vakıflar, dernekler, kooperatifler ve örgütler ile tüzel ki?Ÿiler gibi) görü?Ÿü alınmalı ve hazırlanacak stratejik raporda öncelikli alanların belirlenmesi ve bu öncelikli alanların uygulamaya konulması için projelendirilmesi gerekmektedir.
??????? Projeler; amaç, konu, özgün de?Ÿer, yapılabilirlik, bütçe, plan, i?Ÿ planı ve takvimi, fizibilite, çıktılar ve öngörülmeyen durumlar için B planı gibi bölümleri kapsamalıdır. Hazırlanan projelerin desteklenmek üzere nereye ve nasıl ba?Ÿvurulması gerekti?Ÿi konusunda do?Ÿru adımlar atılmalıdır. Bu kapsamda, Köylerin Altyapısını Destekleme (K?–YDES), ?‡evre Amaçlı Tarım Arazilerinin Korunması (?‡ATAK), Kırsal Yatırımların Desteklenmesi Programı (KYDP) ve Ankara Kalkınma Ajansı (AKA) gibi ba?Ÿvuru yapılabilecek çok sayıda proje ve program bulunmaktadır.
??????? İlçemizin Ankara'ya ba?Ÿlı olmasından dolayı birçok te?Ÿvikten yararlanamadı?Ÿımızı biliyoruz. ?–rne?Ÿin 3. bölgede yer alan Kır?Ÿehir ve Aksaray ilçeleri te?Ÿviklerden azami ölçüde faydalanırken, onlarla aynı veya daha a?Ÿa?Ÿı seviyede ekonomik kalkınmı?Ÿlı?Ÿına ra?Ÿmen ilçemiz 1. Bölgede yer aldı?Ÿından maalesef bu te?Ÿviklerden mahrum kalmaktadır. ?–rne?Ÿin Kaman ilçesindeki yatırımlara uygulanan vergi indirimi %60 iken, ilçemizde bu oran %25'tir. Siz olsanız, yatırım için hangi ilçeyi tercih edersiniz?
??????? Yine Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) Kırsal Kalkınma (IPARD) Programı çerçevesinde Avrupa Birli?Ÿi Hibe desteklerinden Konya ili yararlanırken, ilçemiz henüz bu programa ba?Ÿvuru yapamamaktadır. Hele ?Ÿükür ki Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı (KYDP)'ndan faydalanabiliyoruz. Bu program sayesinde tarımsal ürünlerin i?Ÿlenmesi, paketlenmesi ve depolanması ile ilgili yatırımlarda proje tutarının %50'si kadar hibe deste?Ÿi alınabilmektedir.
??????? Ancak bu tip projeleri hazırlayıp sunmak için ba?Ÿvuru dosyasına eklemeniz gereken taahhütnameler, bilanço hesapları, ?Ÿartnameler, sözle?Ÿmeler, belgeler, planlar ve raporlar son derece zahmetli ve zaman alıcıdır, ço?Ÿunlukla tarımsal danı?Ÿmanlık hizmeti veren firmaların kapısını a?Ÿındırmaktan ba?Ÿka çareniz kalmaz. Yine de bu programdan yararlanan çok sayıda i?Ÿletmeci vardır; etrafınızda hızla sayıları artan çelik silolar, i?Ÿte bu destekten yararlananların eseridir.?? ??
??????? Kırsal kalkınmanın yolu en ba?Ÿta kırsalda ya?Ÿayan köylülerin e?Ÿitim ve refah düzeylerini artırmaktan geçiyor. ?–yleyse üreticilerin devletin verdi?Ÿi tarımsal desteklerden azami ölçüde faydalandırmak için, onları destek alabilecekleri ürünlere ve üretim yöntemlerine kanalize etmek gerekiyor. İlçemizde yakla?Ÿık 10 bin kadar üretici, ?‡iftçi Kayıt Sistemine (?‡KS) dahil olup, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlı?Ÿı tarafından verilen desteklerden (mazot, gübre ve toprak analiz deste?Ÿi, organik tarım ve iyi tarım deste?Ÿi, sertifikalı tohum ve fidan kullanım deste?Ÿi, tarımsal danı?Ÿmanlık deste?Ÿi, biyolojik mücadele deste?Ÿi, hayvancılık destekleri, yem bitkileri üretim destekleri, tarım sigortası deste?Ÿi gibi) yararlanabilirler. Ayrıca Tarım Havzaları ?œretim ve Destekleme Modeli'ne göre fark ödemesinden de faydalanmak mümkündür.
??????? Bu modele göre, 27. Orta Kızılırmak Havzası'nda yer alan ?žereflikoçhisar ilçesinde e?Ÿer arpa, bu?Ÿday, çeltik, çavdar, tritikale, yulaf, kuru fasulye, mercimek, nohut, aspir, ayçiçe?Ÿi, kanola ve dane mısır gibi tarla bitkilerini üretirseniz, sattı?Ÿınız her kg ürün ba?Ÿına ayrıca fark deste?Ÿinden (örne?Ÿin bu?Ÿday için 5 kr?Ÿ/kg ve kanola ve aspir için 40 kr?Ÿ/kg) yararlanırsınız. E?Ÿer bir ?‡KS'lı bir bu?Ÿday üreticisi iseniz, 4 TL/da mazot deste?Ÿi, 5 TL/da gübre deste?Ÿi, 2.5 TL/da toprak analizi deste?Ÿi, 5 kr?Ÿ/kg fark ödemesi deste?Ÿi ve 6 TL/da sertifikalı tohumluk kullanım deste?Ÿi alabilirsiniz. Gübre deste?Ÿi alabilmek için yetkili bir laboratuarda toprak analizi yaptırdı?Ÿınıza ve sertifikalı tohumluk kullanım deste?Ÿi alabilmek için yetkili bir tohumluk firmasından sertifikalı tohum satın aldı?Ÿınıza dair belgeleri veya faturaları beyan etmeniz gerekiyor.? ?
??????? İlçe ekonomisini bu kadar yakından ilgilendiren bir sektörü daha ayrıntılı incelenmesinde yarar vardır. İlçemizde nüfusun %80'i il ve ilçe merkezlerinde (yakla?Ÿık 30 bin ki?Ÿi) ve %20'si kasaba ve köylerde (yakla?Ÿık 7 bin ki?Ÿi) ya?Ÿamaktadır. Ortalama rakımı 975 m olan ilçemizin iklimi tipik karasal iklimdir; yazları çok sıcak ve kurak, kı?Ÿları çok so?Ÿuk ve ya?Ÿı?Ÿlı, bazı yıllar Temmuz ayında 40 dereceyi a?Ÿan, bazen de ?žubat ayında eksi 20 derecenin altına dü?Ÿen, yıllık sıcaklık ortalaması 12-13 derece ve yıllık ya?Ÿı?Ÿ ortalaması 300-400 mm'dir (yıllık ya?Ÿı?Ÿın %85'i kı?Ÿ ve ilkbahar mevsiminde dü?Ÿer). Toplam yüzölçümü yakla?Ÿık 159 bin hektar olan ilçemiz, 4 kasaba ve 43 köyü ile birlikte 962 bin dekarlık bir tarım arazisine sahiptir. Türkiye tarımının genel yapısal özelliklerine benzer ?Ÿekilde, tarım arazileri küçük, parçalı ve da?Ÿınık i?Ÿletmelerden olu?Ÿmaktadır.
??????? İlçemiz tarım toprakları kireçli, alkali, organik maddesi dü?Ÿük, kil oranı yüksek olan topraklardır; ekonomik bir üretim için tarım topraklarının fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerini iyile?Ÿtirici uygulamalara ihtiyaç vardır. İlçemizin toplam 962 bin dekarlık tarım arazisi varlı?Ÿının %96'sında tarla tarımı ve sadece %4'ünde bahçe tarımı yapılmaktadır. Her yıl ekilen 630 bin dekarlık tarla arazisinin %96'sında tahıl (arpa ve bu?Ÿday a?Ÿırlıklı), %2'sinde endüstri bitkileri (?Ÿekerpancarı ve kimyon a?Ÿırlıklı), %1'inde baklagil bitkileri (nohut a?Ÿarlıklı) ve %1'inde yem bitkileri (fi?Ÿ ve silajlık mısır a?Ÿırlıklı) yeti?Ÿtiricili?Ÿi yapılmaktadır.
??????? İlçemizde tarla tarım arazilerinin sadece %5?inde sulu tarım, geri kalan %95?inde kuru tarım uygulanmaktadır. Bu nedenledir ki kuru tarım ürünleri olan arpa (%63) ve bu?Ÿday (%33) tarla ekim alanlarımızın %96?sını olu?Ÿturmaktadır. İlçemizin kuru tarım alanlarında a?Ÿırlıklı olarak arpa ve bu?Ÿday gibi tahıllar, nohut ve mercimek gibi bakliyatlar, kimyon ve aspir gibi endüstri bitkileri ile fi?Ÿ, burçak ve korunga gibi yem bitkileri yeti?Ÿtirilmektedir. Sulanan tarım alanlarında ise a?Ÿırlıklı olarak ?Ÿekerpancarı, ya?Ÿlık ayçiçe?Ÿi,? silajlık mısır, yonca ile meyve ve sebze üretimi yapılmaktadır.
??????? İlçede geni?Ÿ alanlar kaplayan mera alanları özellikle küçükba?Ÿ hayvancılık için büyük bir potansiyeldir. Ancak mera alanlarımız olumsuz iklim, kontrolsüz otlatma ve amaç dı?Ÿı kullanım nedeniyle ot verimi ve kalitesi oldukça dü?Ÿmü?Ÿtür. Mera amenajmanı ve ıslahı ile ilgili 1998/4342 sayılı mera kanununun sa?Ÿladı?Ÿı avantajlarından yaralanarak çayır, mera, kı?Ÿlak ve yaylaklarımızın yeniden vasıflarını iyile?Ÿtirici düzenlemeler yapılmalıdır.??
??????? İlçemiz tarım arazilerinin %30'dan fazlası (293 bin dekar) her yıl nadasa bırakılmaktadır. Bir taraftan kuru tarım alanlarının ve di?Ÿer taraftan nadas uygulanan alanların fazlalı?Ÿı, ürün çe?Ÿitlili?Ÿini azaltmakta, monokültür tarımı yaygınla?Ÿtırmakta ve sonuç olarak tarla ürünlerinin hem üretim miktarını hem de ekonomik hasılatını dü?Ÿürmektedir. Bu nedenle, kuru tarım alanlarında kı?Ÿlık tahıllara alternatif olarak daha fazla destek verilen ürünler (örne?Ÿin kanola) ekilebilir. Nadas yerine aspir, keten, nohut, mercimek, kimyon, anason, kavun ve fi?Ÿ gibi tek yıllık baklagil yem bitkileri yeti?Ÿtirilebilir. Bu ?Ÿekilde iyi bir ürün deseni ve münavebe planlaması ile hem kuru tarım hem de nadas alanlarından daha iyi yararlanılabilir.
??????? Anız yakmanın önüne geçmek için direkt anıza ekim gibi alternatif yeti?Ÿtirme teknikleri üzerinde uygulamalı demonstrasyonlar yapılmalıdır. Ayrıca çiftçilerimize iyi huylu tarım, organik (ekolojik) tarım ve sözle?Ÿmeli tarım gibi gelece?Ÿin tarım modellerini benimsetecek e?Ÿitim programları düzenlenmelidir. Türkiye genelinde tarım arazilerinin %20-25'i sulanabilirken, ilçemizde bu oranın %5 gibi dü?Ÿük seviyede kalması, ilçemizin hükümetler tarafından hep göz ardı edildi?Ÿinin çarpıcı örneklerinden birisidir. İlçemizde hâlihazırda sadece 50 bin dekara yakın bir alanda sulu tarım yapılabilmektedir. Bu nedenle ilçemizde tarımı geli?Ÿtirmek için sulu tarım alanlarını olabildi?Ÿince geni?Ÿletmeliyiz.
??????? Binlerce kilometre uzaktaki Rusya'dan borularla do?Ÿal gazı getirebiliyorken, hemen yanı ba?Ÿımızda akıp giden Kızılırmak'tan ovalarımıza suyu akıtmıyoruz! Belki de ilçemizde en umut verici geli?Ÿme Peçenek Barajı Sulama Projesi'nin yakın bir gelecekte hizmete açılacak olmasıdır. Bu proje sayesinde en azından 14 bin dekarlık bir alan daha suya kavu?Ÿturulmu?Ÿ olacaktır.
??????? Ancak kuru tarıma alı?Ÿık olan üreticilere sulu tarımın temel ilkeleri iyi ö?Ÿretilmelidir; aksi halde ?‡umra Ovası örne?Ÿi gibi sulamaya açtıktan sonra yanlı?Ÿ uygulamalar nedeniyle (fazla sulama ve drenaj sistemlerinin yetersiz kalması yüzünde tuzlanma ve çorakla?Ÿma sorunu) ovayı kaybedebiliriz de. O nedenle vakit kaybetmeden sulamaya açılacak tarım arazileri üzerinde nasıl bir ürün deseni (endüstri ve yem bitkileri ile meyve ve sebze a?Ÿırlıklı olmalıdır) ve sulama yöntemi (kapalı ve basınçlı sulama sistemleri olmalıdır) uygulanaca?Ÿı yönünde çalı?Ÿmalara ?Ÿimdiden ba?Ÿlanmalıdır.
??????? Sulamaya açılacak olan arazilerde, verimlili?Ÿi ve kar marjı daha yüksek olan dane ve silajlık mısır, ya?Ÿlık ve çerezlik ayçiçe?Ÿi, soya fasulyesi, ?Ÿekerpancarı, patates ve yonca gibi tarla bitkileri ile meyve ve sebze üretimine öncelik verilmelidir. Ayrıca yükselen trend olan tıbbi ve aromatik bitkiler ile üzümsü meyveler gibi alternatif ürünler üzerinde de önemle durulmalıdır.
??????? Enerji Piyasası Denetleme Kurulu (EPDK), benzinin içerisine 2013 yılında %2, 2014'ten itibaren ise %3 oranında biyoeatanol katılmasını zorunlu hale getirmi?Ÿtir. 2014 yılından itibaren ise mazotun içine %1 oranında biyodizel katılması ve bu oranın 2016 yılına kadar %3'e çıkartılması zorunlu kılınıyor. Türkiye'de yılda 16 milyon ton mazot tüketildi?Ÿine göre her yıl 400 milyon tona yakın biyodizel üretilmesi gerekiyor. Biyodizel üretiminde ise yerli hammadde kullanımı zorunlu kılındı?Ÿından, ya?Ÿ bitkileri üretimimizi kat ve kat artırmamız gerekiyor.
??????? Bu kapsamda ilçemizde ba?Ÿta kanola, ayçiçe?Ÿi ve aspir olmak üzere biyodizel üretiminde ya?Ÿları hammadde olarak kullanılan ya?Ÿlı tohumlu bitkileri, ba?Ÿta mısır, ?Ÿekerpancarı ve patates olmak üzere biyoetanol üretiminde karbonhitratları hammadde olarak kullanılan ni?Ÿasta ve ?Ÿeker bitkilerini gelece?Ÿin stratejik öneme sahip enerji bitkileri olarak üretimlerini yaygınla?Ÿtırmak mecburiyetindeyiz.
??????? Sıraladı?Ÿım bu ürünler, tarıma dayalı sanayinin geli?Ÿtirilmesi ve çe?Ÿitlendirilmesi bakımından da büyük önem arz etmektedir. Burada yazıma son verirken, dünyanın en pahalı mazotunu, gübresini ve yemini kullanarak hayatta kalma mücadelesi veren, her ?Ÿeye ra?Ÿmen gelece?Ÿe hep umutla bakan, kalpleri ceplerinden daha geni?Ÿ olan, tohuma sevgiyi katarak eken vefakâr çiftçilerimize canı gönülden sevgi ve saygılarımı sunuyorum.

??????? ??????? 17 Ocak 2013

Bu haber 504 defa okunmu?Ÿtur.