????
??
|
??????De?Ÿerli ?‡engel Gazetesi okurları, bilindi?Ÿi üzere 17 Nisan Türkiye'de Köy Enstitülerinin kurulu?Ÿ yıldönümüdür.
????? 17 Nisan 1940 tarihinde resmen açılmı?Ÿ olan bu e?Ÿitim kurumlarından, 1937'den 1946'ya kadar Türkiye'nin her bir kö?Ÿesinde toplam 21 adet kurulmu?Ÿtur: ?–yle büyük ba?Ÿarı sa?Ÿlandı ki, 1939'dan 1950'ye gelindi?Ÿinde toplam 18,500 köy ö?Ÿretmeninden 13,000'i köy Enstitüsü kökenli idi...
????? 1945 yılında Hasano?Ÿlan Köy Enstitüsü'ndeki sadece müzik enstrümanları varlı?Ÿı listesinde; 260 mandolin, 160 klasik müzik pla?Ÿı, 55 keman, 37 ba?Ÿlama, 8 akordeon, 3 radyo, 3 piyano, 3 davul ve 1 pikap bulunuyordu. Bu listedeki enstrümanlar, ilk 20 büyük ekonomi arasında gösterilen 21.yy Türkiyesinin hangi okulunda vardır?
????? Bir köy enstitüsü ö?Ÿrencisine sadece tarımsal mesleki bilgiler ve pratikler de?Ÿil, aynı zamanda tiyatro, müzik, sanat, halk oyunları, spor e?Ÿitim ve ö?Ÿretimi de veriliyor, bir köy ilkokulu çocu?Ÿu bir enstrümanı çalmayı ö?Ÿrenmeden, önemli dünya klasiklerini okumadan mezun edilmiyordu (her sene 25 tane klasik roman okumakla yükümlüydüler).
|
???? Bu enstitülerden Fakir Baykurt, Talip Apaydın, Mahmut Makal, ?œmit Kaftancıo?Ÿlu, Mehmet Ba?Ÿaran, Pakize Türko?Ÿlu, Ali Dündar, Dursun Akçam, Mehmet Uslu gibi daha birçok ünlü yazarlar ve dü?Ÿünürler mezun olmu?Ÿtur. Gönen Köy Enstitüsü?nü (?Ÿu an Gönen MYO olarak hizmet vermektedir) lütfen ziyaret ediniz ve 1939'da yapılmı?Ÿ enstitünün muhte?Ÿem tiyatro salonuna dikkatlice bir göz atınız. Bu salonda 70 yıl önce Moliere'den de, Shakespeare?den de oyunlar sergileniyordu. Köy Enstitülerinde ünlü halk ozanımız A?Ÿık Veysel?in ö?Ÿrencilere ba?Ÿlama dersi verdi?Ÿini biliyoruz.
???? O dönemlerde, köy çobanlarının bile heybelerinde azık torbası ile birlikte dünya klasikleri ta?Ÿıdıklarına tanıklık edenler vardır. Kısaca Türkiye Cumhuriyetinin en büyük e?Ÿitim projesi?olan Köy Enstitüleri, yüzyılların fakirli?Ÿi, yoksullu?Ÿu, cehaleti?içinde bo?Ÿulmu?Ÿ köylerden ba?Ÿlatılarak Türk toplumunu aydınlatma ve ça?Ÿda?Ÿla?Ÿtırma projesi idi.
???? Cumhuriyetin kuruldu?Ÿu yıllarda Türk toplumunun %80'den fazlası köylerde ya?Ÿıyordu ve ancak %3'ü okuma-yazma biliyordu. İ?Ÿte böylesine geri kalmı?Ÿ bir kesimin kalkındırılmasında bundan daha ideal bir model ne olabilirdi??Köy Enstitüleri kurucularına göre "... Kurtulu?Ÿ sava?Ÿlarında kanlarını döken, inkılâp hareketlerine emek veren Cumhuriyetin gerçek sahiplerine hakları ödenmeli, İmparatorluklarda?oldu?Ÿu gibi ezilen ve sömürülen sınıflar olmamalıydı." Köy Enstitüleri ö?Ÿrencileri, ço?Ÿunlukla o bölgenin kızlı-erkekli kendi çocuklarından olu?Ÿuyor; gelenek, görenek ve adetlerine ba?Ÿlı kalarak, yabancıla?Ÿmadan, ö?Ÿretmen olduktan sonra atandıkları köylerin kalkınması ve modernle?Ÿmesi u?Ÿruna canla ba?Ÿla çalı?Ÿıyorlardı.
???? UNESCO tarafından "Türk E?Ÿitimi Modeli" olarak dünyaya örnek gösterilen bu proje maalesef?1954'te iç ve dı?Ÿ güçlerin baskılarına dayanamayarak tamamen kapatılmı?Ÿlar, yerlerine bugünkü ?ezberci? modele benzer e?Ÿitim veren ö?Ÿretmen okulları açılmı?Ÿtır. ? Sırası gelmi?Ÿken, bu büyük eserlerin gerçek mimarları olan dönemin Milli E?Ÿitim Bakanı Hasan Ali Yücel'i (1897-1961) ve dönemin İlkö?Ÿretim Müdürü İsmail Hakkı Tonguç'u (1893-1960) saygıyla anıyorum. Köy Enstitüleri gibi?hayata geçirilmeye çalı?Ÿılan di?Ÿer önemli bir proje de "İdeal Cumhuriyet Köyleri" projesidir.
???? Köylüyü milletin efendisi olarak tanımlayan Büyük Atatürk, yüzlerce yıl ihmal edilmi?Ÿ, hizmet götürülmemi?Ÿ, sadece vergi ve asker toplamak için hatırlanmı?Ÿ Anadolu köylüsünün kalkınması için? 1937 yılında İdeal Cumhuriyet Köyü Projesi'ni hazırlamı?Ÿtır. Atatürk, yoksul Anadolu köylüsünün büyük fedakârlıkları ile kazanılan Kurtulu?Ÿ Sava?Ÿı'ndan sonra Köy Enstitüleri ile ba?Ÿlayan Anadolu'nun aydınlanması ve ça?Ÿda?Ÿla?Ÿması hedefi do?Ÿrultusunda "İdeal Cumhuriyet Köyleri" yaratma projesini hayata geçirmek için büyük gayret ve çaba sarf etmi?Ÿ, ancak bunu gerçekle?Ÿtirmeye ömrü yetmemi?Ÿtir.
???? Atatürk'ün bizzat kendi eseri olan bu projenin aslını Türk Tarih Kurumu'nda görmek mümkündür. Atatürk'ün ölümünden sonra kimi siyasi parti liderleri tarafından "Köykent" ve "Tarımkent" gibi de?Ÿi?Ÿik adlar verilerek sahiplenilmi?Ÿ olan bu proje ke?Ÿke uygulamaya sokulabilseydi. Bu projede neler vardı??İdeal Cumhuriyet Köyü Projesi, daire yerle?Ÿim planına göre hazırlanmı?Ÿtır. Merkezden çevreye do?Ÿru helezonik bir biçimde geni?Ÿleyen dört ana bölümde (dairede) okul, camii, köy kona?Ÿı, sa?Ÿlık oca?Ÿı, PTT, kooperatif, kütüphane, park, çocuk bahçesi, sosyal tesis, çe?Ÿme, havuz, hamam yerle?Ÿtirilmi?Ÿtir.
???? Planın dı?Ÿa do?Ÿru geni?Ÿleyen dairelerinde ayrıca panayır alanı, selektör, fabrika, damızlık hayvan barınakları, mezarlık, koruluk ve di?Ÿer yapılar sıralanmı?Ÿtır. Evet, daha kurulalı 15 yıl olmu?Ÿ, bir taraftan Osmanlı Devleti'nin borçlarını ödemeyi sürdüren Genç Cumhuriyet'in kurucusunun ve dava arkada?Ÿlarının hayallerini yansıtan bu proje, e?Ÿer bugüne kadar hayata geçirilebilmi?Ÿ olsaydı, inanın bugün bamba?Ÿka bir Türkiye'de ya?Ÿıyor olacaktık. Atatürk daha fazla ya?Ÿamı?Ÿ olsaydı, Köy Enstitüleri gibi bu proje de gerçekle?Ÿtirilmi?Ÿ olacak, 21. yüzyıla geri kalmı?Ÿ ve terkedilmi?Ÿ köylerle de?Ÿil, kentlerden daha ça?Ÿda?Ÿ ve modern köylerle girmi?Ÿ olacaktık.
???? Evet, Köy Enstitülerini yeniden "aynen" canlandırmak, günümüzün sürekli de?Ÿi?Ÿen, geli?Ÿen ve küreselle?Ÿen dünyasında mümkün de?Ÿildir; ancak bu tip e?Ÿitim kurumlarının kurulu?Ÿ ve i?Ÿleyi?Ÿ ruhunu iyi anlayıp, yeni e?Ÿitim kurumlarımızda özellikle müfredat geli?Ÿtirmede örnek alabiliriz. ?–rne?Ÿin günümüzde hemen hemen bütün il ve ilçelerimizde faaliyet gösteren Meslek Yüksekokullarının büyük ço?Ÿunlu?Ÿu ile ve hatta Ziraat Fakülteleri "günümüzün ça?Ÿda?Ÿ köy enstitüleri" olarak yeniden yapılandırılamazlar mı? Türkiye'de var olan 35 bine yakın köyde "İdeal Cumhuriyet Köyleri" projesine benzer projeler hayata geçirilemedikçe, bir taraftan devasa "uydu kentler" in?Ÿa ederken, öbür taraftan büyük ço?Ÿunlu?Ÿu orta ça?Ÿ geli?Ÿmi?Ÿlik düzeyinde kalan köylerle yolumuza devam ederiz. Sava?Ÿtepe Köy Enstitüsü keman ve mandolin grubu ö?Ÿrencileri. ?
?????????
?????????????????? 26 Nisan 2012
Bu haber 3369 defa okunmu?Ÿtur.
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
