Demokratik hukuk sistemlerinde uygulama alanı bulan ve uyuşmazlıkların çözümünde taraflar, toplum ve adalet sistemi bakımdan çok olumlu faydalar sağlayan Arabuluculuk; 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu ile hukukumuzda yerini almıştır.

A) Arabuluculuğun Tanımı ve Yararları
Kanunun 2. Maddesinde Arabuluculuk şöyle tanımlanmıştır: “ Sistematik teknikler uygulayarak, görüşmek ve müzakerelerde bulunmak amacıyla tarafları bir araya getiren, onların birbirlerini anlamalarını ve bu suretle çözümlerini kendilerinin üretmesini sağlamak için aralarında iletişim sürecinin kurulmasını gerçekleştiren, uzmanlık eğitimi almış olan tarafsız ve bağımsız bir üçüncü kişinin katılımıyla ve ihtiyarî olarak yürütülen uyuşmazlık çözüm yöntemi” dir. Bu bağlamda Arabulucu da; arabuluculuk faaliyetini yürüten ve Bakanlıkça düzenlenen arabulucular siciline kayıtlı olan gerçek kişidir. Şu hususun altını çizmekte fayda vardır. Şöyle ki arabuluculuk; Hâkimlik veya Hakemlik değildir. Taraflar arasındaki uyuşmazlık konusunda süreç sonunda bir karar vermez; tarafların birlikte bir karara varmalarına yardımcı olur.

Taraflar, kendi kararlarını verdiklerinden; arabuluculuk süreci sonunda anlaşmaya varırlarsa, birlikte çalışmaya devam edebilirler. Böylece, kişiler (gerçek ve tüzelkişi) arasındaki barış ve dolayısıyla toplumsal barış, huzur artar. Yıllarca süren, yorucu ve masraflı Mahkeme süreci yerine; hızlı bir çözüme kavuşabilirler. Mahkeme yargılamasında, tarafların haklı olup olmadıklarına geçmişteki olaylar ve buna uygun hukuk kuralları tartışılarak karar verilir. Mahkemelerin verdiği karar çoğunlukla haklı görülen tarafı bile tam manasıyla tatmin etmez. Uzun ve stresli yargılama süreci, tarafların gelecekte tekrar ilişki kurmalarını da büyük olasılıkla imkânsız hale getirmiştir. Arabuluculuğun en önemli avantajı; taraflara, geçmişteki sorunlardan sıyrılarak geleceği, bir daha aynı sorunların yaşanmasını önleyecek şekilde planlama imkânı vermesidir.

B) Arabuluculuğa Elverişli Uyuşmazlıklar
Tarafların, üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri iş veya işlemlerden kaynaklanan özel hukuk uyuşmazlıklar Arabuluculuğa elverişlidir. Bu uyuşmazlıklar, yabancılık unsuru taşımaları da Arabuluculuğa engel teşkil etmez. Bu bağlamda İş Hukukuna, Ticaret Hukukuna, Kira Hukukuna, Tüketici Hukukuna vs. tarafların serbestçe tasarruf edebilecekleri; bir başka ifadeyle Kamu düzenine ilişkin olmayan uyuşmazlıklar da arabuluculuk mümkündür. Bu bağlamda; İşçi-İşveren, Kiracı-Kiralayan, Tacir-Tacir, Esnaf- Tacir, Tüketici- Esnaf vb. aralarındaki hukuki uyuşmazlığın çözümü için Arabulucuya başvurabilirler. Ancak aile içi şiddet iddiasını içeren uyuşmazlıklar ile ceza hukuku bağlamındaki uyuşmazlıklarda Arabuluculuk mümkün değildir. Ceza hukukunda, ayrı bir Alternatif Çözüm Yolu olarak uzlaştırmacı söz konusu olabilir.

C) Arabuluculuğa Başvuru Usulü Hukukumuzda Taraflar;
arabuluculuğa, arabulucuya başvurmak, süreci devam ettirmek, sonuçlandırmak veya bu süreçten vazgeçmek konusunda serbesttirler. Bu bağlamda; taraflar dava açılmadan önce veya dava devam ederken arabulucuya başvurma konusunda anlaşabilirler. Ayrıca mevzuatımız da; Mahkemeleri, tarafları arabulucuya başvurmak konusunda aydınlatmak ve teşvik etmekle yükümlendirmiştir. Özellikle, ön inceleme duruşmalarında Hâkimler, taraflara arabulucuya başvurmak isteyip istemediklerini sormaktadırlar.. D) Arabuluculuk Sürecinde Eşitlik ve Gizlilik Taraflar, gerek arabulucuya başvururken gerekse tüm süreç boyunca eşit haklara sahiptirler. Arabulucuların da; tarafsız ve bağımsız olması, taraflara eşit mesafede durması ve taraflara bu eşitlik duygusunu yansıtabilmesi önemlidir.

Taraflarca farklı kararlaştırılmadıkça; arabulucu ve taraflar, arabuluculuk faaliyeti çerçevesinde sunulan bilgi ve belgeler ile diğer kayıtları gizli tutmakla yükümlüdürler. Mevzuatta belirtilen beyan ve belgeler; uyuşmazlıkla ilgili hukuk davası açıldığında yahut tahkime başvurulduğunda kullanılamaz.

E) Arabuluculuk Sürecinin Sona Ermesi ve Anlaşma Sağlanması

Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu m. 17’de hangi hallerde arabuluculuğun sona ereceğini düzenlemiştir:

a) Tarafların anlaşmaya varması.

b) Taraflara danışıldıktan sonra arabuluculuk için daha fazla çaba sarf edilmesinin gereksiz olduğunun arabulucu tarafından tespit edilmesi.

c) Taraflardan birinin karşı tarafa veya arabulucuya, arabuluculuk faaliyetinden çekildiğini bildirmesi.

d) Tarafların anlaşarak arabuluculuk faaliyetini sona erdirmesi.

e) Uyuşmazlığın arabuluculuğa elverişli olmadığının veya 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu gereğince uzlaşma kapsamına girmeyen bir suçla ilgili olduğunun tespit edilmesi.




           19 Ocak 2017

Yönetici tarafından yazılan bu haber, 4020 defa okunmuştur.